LÞch sö ViÖt Nam Nhµ Hå thay nhµ TrÇn Nhµ TrÇn suy vong Nh÷ng cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n, n«ng n«, n« tú tõ nöa sau thÕ kû 14 ®· lµm cho nhµ TrÇn suy yÕu. Lµng x· tiªu ®iÒu. D©n ®inh gi¶m sót. Trong triÒu, sè quan l¹i xuÊt th©n tõ thi cö ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng. Hä kh«ng chÞu thõa nhËn nguyªn t¾c "ai lµ con ch¸u quan l¹i míi ®îc lµm quan". Sù sa ®äa cña c¸c vua TrÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè viªn quan bÊt tµi nhng giái nÞnh, nh¶y lªn c¸c ®Þa vÞ chñ chèt. Chu V¨n An d©ng sí xin chÐm b¶y tªn nÞnh thÇn. Vua TrÇn kh«ng nghe. ¤ng liÒn xin tõ chøc, vÒ quª d¹y häc. Sù tranh chÊp, giÕt h¹i lÉn nhau x¶y ra ngay trong gia ®×nh nhµ vua. Sè ®«ng v¬ng hÇu giµu cã, t×m c¸ch thu vÐn cuéc sèng cña m×nh ë ®iÒn trang, th¸i Êp. Hä kh«ng quan t©m l¾m ®Õn viÖc triÒu ®×nh. Buån ch¸n vµ bÕ t¾c, vÞ quan ®Çu triÒu lµ TrÇn Nguyªn §¸n ®· ph¶i than r»ng:
Gi÷a lóc ®ã, tõ ph¬ng nam, qu©n Champa nhiÒu lÇn ®¸nh lªn, cíp ph¸. Cã nh÷ng lÇn qu©n Champa ®· vît biÓn, ®¸nh vµo Th¨ng Long, buéc vua t«i nhµ TrÇn ph¶i bá ch¹y, kinh thµnh bÞ tµn ph¸, nh©n d©n c¬ cùc lÇm than. §øng tríc nh÷ng khã kh¨n chång chÊt ®ã, Nhµ níc TrÇn môc n¸t vµ suy yÕu kh«ng cßn ®ñ søc gi÷ v÷ng vai trß cña m×nh n÷a. Sù sôp ®æ cña nhµ TrÇn lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Nh÷ng c¶i c¸ch cña Hå Quý Ly Gi÷a t×nh c¶nh phøc t¹p vµ khã kh¨n ®ã, mét nh©n vËt míi xuÊt hiÖn. §ã lµ Hå Quý Ly.
Hå Quý Ly c¶i tæ hµng ngò vâ quan, th©u tãm mäi quyÒn hµnh chÝnh trÞ, qu©n sù. Sau khi ®· t¹o ®îc mét thÕ ®øng t¬ng ®èi v÷ng ch¾c, «ng quyÕt ®Þnh thi hµnh mét sè c¶i c¸ch nh»m cøu v·n nhµ níc ®ang lung lay s¾p ®æ. N¨m 1396, «ng cho ph¸t hµnh tiÒn giÊy vµ h¹ lÖnh cÊm dïng tiÒn ®ång. N¨m 1397, «ng ban hµnh chÝnh s¸ch h¹n ®iÒn, quy ®Þnh sè lîng ruéng ®Êt mµ c¸c v¬ng hÇu, quan l¹i, ®Þa chñ ®îc phÐp cã. Sè ruéng ®Êt thõa ra ph¶i nép cho nhµ níc. N¨m sau ®ã, «ng ra lÖnh ®o ®¹c ruéng ®Êt ë c¸c ®Þa ph¬ng, ®ång thêi chÊn chØnh l¹i viÖc häc tËp, thi cö, gi¶m bít sè s t¨ng. N¨m 1400, Hå Quý Ly truÊt ng« vua TrÇn vµ tù lËp lµm vua, Nhµ Hå thµnh lËp. Nh÷ng n¨m tiÕp sau, Hå Quý Ly ban hµnh chÝnh s¸ch h¹n n« (quy ®Þnh mçi h¹ng ngêi chØ ®îc nu«i mét sè n« tú nhÊt ®Þnh), phÐp ®¸nh thÕ míi, v.v. Hå Quý Ly cßn cho lµm l¹i sæ hé ®Ó t¨ng qu©n sè, lÊy ngêi ®i x©y dùng vµ cñng cè c¸c c«ng tr×nh phßng thñ ®Êt níc. TriÒu ®×nh nhµ Hå kiªn quyÕt chèng l¹i nh÷ng hµnh ®éng x©m lîc cña qu©n Minh. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã, Hå Quý Ly l¹i cho qu©n ®i ®¸nh Champa.
Nh÷ng c¶i c¸ch cña Hå Quý Ly ®· ®ông ch¹m ®Õn hÇu hÕt c¸c tÇng líp nh©n d©n vµ c¸c mÆt ho¹t ®éng cña x· héi, tõ chÝnh trÞ, qu©n sù cho ®Õn v¨n hãa, gi¸o dôc. Nh÷ng c¶i c¸ch ®ã Ýt nhiÒu gãp phÇn h¹n chÕ tÖ tËp trung ruéng ®Êt cña giai cÊp quý téc ®Þa chñ, lµm suy yÕu thÕ lùc cña dßng hä TrÇn. Nguån thu nhËp cña nhµ níc trung ¬ng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Song nh÷ng c¶i c¸ch cña Hå Quý Ly cha gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng yªu cÇu bøc thiÕt vÒ cuéc sèng, vÒ quyÒn tù do cña nh©n d©n. N«ng n«, n« tú cña t nh©n trë thµnh cña Nhµ níc. N«ng d©n ph¶i ®i lao dÞch nhiÒu h¬n trong lóc n«ng nghiÖp tiÕp tôc sa sót. TiÒn giÊy kh«ng lµm cho viÖc mua b¸n ®îc thuËn lîi h¬n. ChÝnh s¸ch thuÕ míi buéc nh©n d©n ph¶i ®ãng gãp phøc t¹p. Thªm vµo ®ã, viÖc Hå Quý Ly cíp ng«i khiÕn cho c¸c nho sÜ, quan l¹i hoang mang vµ bÊt b×nh. TÇng líp quý téc hä TrÇn cã ®iÒu kiÖn t×m c¸ch chèng ®èi. |
Thêi sù
§êi sèng chÝnh trÞ
Kinh tÕ - X· héi
V¨n hãa - Khoa häc - Gi¸o dôc
§Çu trang