Nhan Dan

Van hoa - Khoa hoc - Xa hoi

Thêi sù

§êi sèng chÝnh trÞ

Kinh tÕ - X· héi


   

Qu©n Thanh x©m l­îc n­íc ta -
phßng tuyÕn Tam §iÖp - BiÖn S¬n

Qu©n Thanh x©m l­îc n­íc ta

   NguyÔn H÷u ChØnh bÞ diÖt, Lª Chiªu Thèng b¬ v¬. ThÕ cïng lùc kiÖt, y sai ng­êi sang cÇu cøu nhµ Thanh m­u dùa vµo n­íc ngoµi ®Ó giµnh l¹i quyÒn lîi vµ ®Þa vÞ võa bÞ lËt ®æ.

   Nhµ Thanh bÊy giê ®ang trong thêi kú thÞnh ®¹t. Vua Thanh lµ Cµn Long muèn thùc hiÖn ý ®å më réng l·nh thæ xuèng ph­¬ng nam. Nh©n viÖc cÇu cøu cña bÌ lò Lª Chiªu Thèng, chóng thùc hiÖn ngay ©m m­u x©m l­îc n­íc ta.

   Cuèi n¨m 1788, nhµ Thanh cö T«n SÜ NghÞ lµm tæng chØ huy 29 v¹n qu©n x©m l­îc. GiÆc chia lµm ba ®¹o tiÕn vµo n­íc ta:

   - §¹o qu©n Qu¶ng T©y, qua L¹ng S¬n do T«n SÜ NghÞ chØ huy.

   - §¹o qu©n §iÒn Ch©u, qua Cao B»ng do SÇm Nghi §èng chØ huy.

   - §¹o qu©n V©n Nam, theo däc s«ng Hång do ¤ §¹i Kinh chØ huy.

   Lª Chiªu Thèng sai ng­êi lªn tËn biªn giíi ®ãn T«n SÜ NghÞ. Y s¾m söa lÔ vËt, giÕt tr©u bß khao qu©n vµ dÉn chóng vÒ Th¨ng Long.

Phßng tuyÕn Tam §iÖp - BiÖn S¬n. Téi ¸c cña giÆc vµ bÌ lò b¸n n­íc

   Tr­íc thÕ m¹nh ban ®Çu cña giÆc, qu©n T©y S¬n ë Th¨ng Long theo kÕ ho¹ch cña Ng« Th× NhËm ®· chñ ®éng rót lui vÒ phÝa nam ®Ó b¶o toµn lùc l­îng. Ng« V¨n Së vµ Ng« Th× NhËm mét mÆt cö ng­êi cÊp tèc vµo Phó Xu©n b¸o cho NguyÔn HuÖ biÕt t×nh h×nh, mét mÆt gÊp rót lËp phßng tuyÕn Tam §iÖp - BiÖn S¬n.

   Phßng tuyÕn cã qu©n bé ®ãng ë Tam §iÖp (ThÞ x· Tam §iÖp, Ninh B×nh), qu©n thñy ®ãng ë BiÖn S¬n (cöa B¹ng, Thanh Hãa). Thñy, bé liªn kÕt v÷ng ch¾c.

   Qu©n giÆc chiÕm ®­îc Th¨ng Long dÔ dµng, cµng chñ quan kiªu ng¹o. T«n SÜ NghÞ cho qu©n lÝnh c­íp bãc khñng bè nh©n d©n ta rÊt tµn b¹o. Chiªu Thèng ®­îc nhµ Thanh phong lµ "An Nam quèc v­¬ng" nh­ng thùc chÊt chØ lµ vua bï nh×n. Hµng ngµy y ph¶i chÇu chùc ë cöa dinh T«n SÜ NghÞ ®Ó xin lÖnh truyÒn vµ t×m c¸ch tr¶ thï b¸o o¸n hÕt søc tµn ng­îc.

   S¸ch Hoµng Lª nhÊt thèng trÝ ghi: "Tuy vua Lª ®­îc phong v­¬ng, nh­ng giÊy tê ®­a ®i c¸c n¬i, ®Òu dïng niªn hiÖu Cµn Long, v× cã NghÞ ë ®Êy nªn kh«ng d¸m dïng niªn hiÖu Chiªu Thèng. Ngµy ngµy sau c¸c buæi chÇu, vua (chØ Chiªu Thèng) l¹i tíi chê ë doanh cña NghÞ ®Ó nghe truyÒn viÖc qu©n, viÖc n­íc... Cã ng­êi biÕt th× hä nãi riªng víi nhau: n­íc Nam tõ khi cã ®Õ, cã v­¬ng tíi nay, ch­a thÊy «ng vua nµo luån cói ®ª hÌn ®Õn thÕ".

   Cßn T«n SÜ NghÞ th× suèt ngµy ¨n ch¬i phÌ phìn, th¶ cho qu©n lÝnh mÆc søc c­íp bãc. Nh©n d©n Th¨ng Long vµ c¸c vïng l©n cËn ph¶i nép bß, lîn, lóa g¹o cho nh÷ng b÷a yÕn tiÖc ngµy ®ªm, cã n¬i ph¶i nép c¶ r¬m cá nu«i lõa ngùa, dùng nhµ cöa ®ån lòy. Mèi c¨m thï qu©n c­íp n­íc, lò b¸n n­íc ®· lªn ®Õn cùc ®é.

Quang Trung tiÕn qu©n ra b¾c

   NhËn ®­îc tin cÊp b¸o qu©n Thanh kÐo sang x©m l­îc n­íc ta, NguyÔn HuÖ lªn ng«i vua, lÊy niªn hiÖu lµ Quang Trung råi tiÕn qu©n ra b¾c ngay.

   §Õn NghÖ An, Quang Trung dõng ch©n tuyÓn thªm binh lÝnh vµ më cuéc duyÖt binh lín ë VÜnh Doanh (Vinh, NghÖ An).

   S¸ch Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ chÐp: "Vua Quang Trung c­ìi voi ra doanh, truyÒn cho tÊt c¶ ®Òu ngåi nghe lÖnh, råi dô hä r»ng:

   - Qu©n Thanh sang x©m l­îc n­íc ta, hiÖn ë Th¨ng Long, c¸c ng­êi ®· biÕt ch­a? Trong kho¶ng vò trô, ®Êt nµo sao Êy ®Òu ®· ph©n biÖt râ rµng ph­¬ng nam, ph­¬ng b¾c chia nhau mµ cai trÞ. Ng­êi ph­¬ng b¾c kh«ng ph¶i lµ nßi gièng n­íc ta, bông d¹ ¾t kh¸c. Tõ ®êi H¸n ®Õn nay, chóng ®· mÊy phen c­íp bãc n­íc ta, giÕt h¹i nh©n d©n v¬ vÐt cña c¶i, ng­êi m×nh kh«ng thÓ chÞu næi, ai còng muèn ®uæi chóng... V× vËy ta ph¶i kÐo qu©n ra ®¸nh ®uæi".

   §Õn Thanh Hãa, Quang Trung cho dõng ch©n, tiÕp tôc tuyÓn thªm qu©n. ¤ng lµm lÔ tuyªn thÖ råi dâng d¹c tuyªn bè:

"§¸nh cho ®Ó dµi tãc
§¸nh cho ®Ó ®en r¨ng
§¸nh cho nã chÝch lu©n bÊt ph¶n
§¸nh cho nã phiÕn gi¸p bÊt hoµn
§¸nh cho sö tri Nam Quèc anh hïng chi h÷u chñ"

(Hai c©u trªn nãi lªn quyÕt t©m ®¸nh giÆc ®Ó b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc, gi÷ g×n nÒn v¨n hãa vµ nh÷ng phong tôc tËp qu¸n l©u ®êi cña nh©n d©n. Hai c©u gi÷a nãi lªn quyÕt t©m ®¸nh tiªu diÖt khiÕn cho qu©n giÆc m¶nh gi¸p kh«ng cßn, kh«ng mét chiÕc xe nµo trë vÒ. C©u cuèi nghÜa lµ: ®¸nh cho chóng biÕt n­íc Nam anh hïng lµ cã chñ)

   Gi÷a th¸ng Ch¹p ©m lÞch, Quang Trung héi qu©n ë Tam §iÖp. ¤ng khen ngîi kÕ ho¹ch rót qu©n ®Ó b¶o toµn lùc l­îng vµ lµm kiªu lßng ®Þch. §ång thêi «ng quyÕt ®Þnh më cuéc tiÕn c«ng tiªu diÖt toµn bé qu©n Thanh ngay trong tÕt Kû DËu (1789). Quang Trung s¾c mÆt nghiªm trang nãi tr­íc t­íng sÜ: "Nay ta ®Õn ®©y tù ®èc viÖc qu©n, ®¸nh hay gi÷ ®· cã kÕ c¶ råi. ChØ trong m­êi ngµy n÷a thÕ nµo còng quÐt s¹ch qu©n Thanh". ¤ng ra lÖnh cho qu©n sÜ ¨n tÕt Nguyªn §¸n tr­íc.

T©y S¬n ®¸nh tan qu©n Thanh

1. ChiÕn th¾ng Ngäc Håi - §èng §a

   Tõ Tam §iÖp, qu©n T©y S¬n chia lµm n¨m ®¹o:

   - §¹o chñ lùc do Quang Trung trùc tiÕp chØ huy th¼ng h­íng Th¨ng Long.

   - §¹o thø hai vµ thø ba ®¸nh vµo t©y nam Th¨ng Long vµ yÓm hé cho ®¹o chñ lùc.

   - §¹o thø t­ ra phÝa H¶i D­¬ng vµ ®¹o thø n¨m tiÕn lªn L¹ng Giang (B¾c Giang) chÆn ®­êng rót lui cña ®Þch.

   §ªm 30 tÕt ©m lÞch, trêi tèi l¹nh, qu©n ta v­ît qua s«ng Gi¸n KhÈu (s«ng §¸y). Toµn bé qu©n ®Þch ë ®ån tiÒn tiªu bÞ diÖt gän.

   §ªm mång ba tÕt (©m lÞch), qu©n ta bÝ mËt bao v©y ®ån H¹ Håi (Th­êng TÝn, Hµ T©y). BÞ v©y ®¸nh bÊt ngê, chóng v« cïng ho¶ng sî, h¹ khÝ giíi vµ nép ®ån lòy.

   Mê s¸ng mång n¨m tÕt, qu©n ta tiÕn ®¸nh ®ån Ngäc Håi (Thanh Tr×, Hµ Néi). §©y lµ vÞ trÝ quan träng nhÊt cña ®Þch ë phÝa nam Th¨ng Long. Lùc l­îng ®Þch cã kho¶ng ba v¹n qu©n tinh nhuÖ. Chóng x©y ®ån lòy kh¸ kiªn cè. Chung quanh c¾m ch«ng s¾t vµ ch«n nhiÒu ®Þa l«i. Më ®Çu trËn ®¸nh, h¬n 100 voi chiÕn cña qu©n T©y S¬n x«ng vµo ®ån giÆc. TiÕp sau lµ ®éi qu©n mang 20 tÊm l¸ ch¾n b»ng gç quÊn r¬m tÈm n­íc. Cø 10 ng­êi khiªng mét tÊm l¸ ch¾n, tiÕn lªn phÝa tr­íc, b¶o vÖ cho bé binh theo sau. §Õn ch©n ®ån giÆc, c¶ t­îng binh, bé binh d­íi sù chØ huy trùc tiÕp cña Quang Trung ®Òu tiÕn ®¸nh víi dòng khÝ ¸p ®¶o kÎ thï, thÕ m¹nh nh­ triÒu d©ng (TrÝch theo s¸ch An Nam qu©n doanh kØ yÕu cña TrÇn Nguyªn NhiÕp, ng­êi Trung Quèc ®­¬ng thêi). Qu©n Thanh hoang mang, t¸n lo¹n, sè bÞ ®©m chÐm, sè giÉm lªn ®Þa l«i mµ chÕt.

   §Õn tr­a, cø ®iÓm phßng ngù kiªn cè nµy hoµn toµn bÞ tan vì. Sè ®Þch sèng sãt ch¹y vÒ ®Õn §Çm Mùc lµng Quúnh §« (nay thuéc Thanh Tr×, Hµ Néi), bÞ phôc binh cña ta chÆn ®¸nh, diÖt s¹ch.

   S¸ch Hoµng Lª nhÊt thèng trÝ m« t¶ trËn Ngäc Håi nh­ sau: "Qu©n Thanh chèng kh«ng næi, bá ch¹y t¸n lo¹n, giµy xÐo lªn nhau mµ chÕt... Qu©n T©y S¬n thõa thÕ chÐm giÕt, th©y n»m ®Çy ®ång, m¸u ch¶y thµnh suèi. Qu©n Thanh ®¹i b¹i".

   Khi Quang Trung ®¹i ph¸ Ngäc Håi th× c¸nh qu©n do ®« ®èc Long chØ huy ®¸nh m¹nh vµo ®ån Kh­¬ng Th­îng (§èng §a, Hµ Néi). Qu©n T©y S¬n ®­îc sù gióp søc cña nh©n d©n ®Þa ph­¬ng lao vµo gi¸p chiÕn vµ ®èt löa thiªu ch¸y doanh tr¹i giÆc. T­íng giÆc lµ SÇm Nghi §èng hèt ho¶ng ch¹y lªn gß §èng ®a th¾t cæ tù tö.

   Tin b¹i trËn khñng khiÕp tõ Ngäc Håi, Kh­¬ng Th­îng liªn tiÕp b¸o vÒ khiÕn tæng chØ huy T«n SÜ NghÞ bµng hoµng khiÕp sî. Y véi vµng cïng vµi vâ quan v­ît qua s«ng Hång sang Gia L©m. Qu©n Thanh kinh sî, nhèn nh¸o ch¹y theo chñ t­íng, chen nhau qua cÇu phao s«ng Hång. T«n SÜ NghÞ tµn nhÉn ra lÖnh c¾t cÇu phao. RÊt nhiÒu qu©n ®Þch r¬i xuèng n­íc. Sö cò ghi: "n­íc s«ng NhÞ v× thÕ mµ t¾c nghÏn, kh«ng ch¶y ®­îc".

   Tr­a mång n¨m tÕt Kû DËu, ®« ®èc Long vµ vua Quang Trung trong bé chiÕn bµo x¹m ®en khãi thuèc sóng dÉn ®oµn qu©n chiÕn th¾ng tiÕn vµo Th¨ng Long gi÷a tiÕng reo hß phÊn khëi.

   M« t¶ c¶nh Th¨ng Long thêi ®iÓm nµy, nhµ th¬ ®­¬ng thêi Ng« Ngäc Du viÕt:

"... Ba qu©n ®éi ngò chØnh tÒ tiÕn
Tr¨m hä chËt ®­êng vui tiÕp nghªnh
M©y t¹nh, mï quang trêi l¹i s¸ng
§Çy thµnh, giµ trÎ mÆt nh­ hoa
Chung vai, s¸t c¸nh cïng nhau nãi:
Cè ®« vÉn thuéc nói s«ng ta
"

   BÌ lò Lª Chiªu Thèng còng theo gãt T«n SÜ NghÞ ch¹y lªn phÝa B¾c. §Õn Ph­îng Nh·n (B¾c Giang), chóng bÞ phôc binh cña ta chÆn ®¸nh. C¶ bÌ lò kh«ng kÞp mÆc ¸o gi¸p, vøt bá Ên tÝn, luån rõng, léi suèi, cè ch¹y lªn L¹ng S¬n ®Ó t×m ®­êng tho¸t vÒ Trung Quèc.

   ThÕ lµ trong n¨m ngµy ®ªm chiÕn ®Êu liªn tôc, c¶ n¨m ®¹o qu©n T©y S¬n d­íi sù chØ ®¹o cña Quang Trung ®· tiªu diÖt vµ quÐt s¹ch 29 v¹n qu©n Thanh x©m l­îc. §Êt n­íc ®­îc hoµn toµn gi¶i phãng.


Thêi sù  §êi sèng chÝnh trÞ  Kinh tÕ - X· héi  V¨n hãa - Khoa häc - Gi¸o dôc
§Çu trang