X· héi ViÖt Nam cuèi thÕ kû 19 - §Çu thÕ kû 20 Cuéc khai th¸c bãc lét trªn quy m« lín b¾t ®Çu Tõ nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 19 sang ®Çu thÕ kû 20, thùc d©n Ph¸p sau khi ®· dËp t¾t phong trµo ®Êu tranh vò trang cña nh©n d©n ta vµ dùng xong bé m¸y cai trÞ, véi tiÕn hµnh ®ît khai th¸c bãc lét ViÖt Nam lÇn thø nhÊt trªn quy m« lín. Tõ l©u chóng thÌm muèn c¸c nguån tµi nguyªn phong phó trªn rõng díi biÓn, nay míi cã ®iÒu kiÖn ra tay cíp ®o¹t. Chóng h¸o høc kªu gäi nhau bá vèn vµo khai th¸c, tuyªn bè tr¾ng trîn môc ®Ých v¬ vÐt bãc lét: "Kh«ng mét xø së nµo trªn thÕ gian nµy l¹i cã nhiÒu nguån lîi nh xø B¾c Kú... BiÕt bao ngµnh kü nghÖ ph¶i thiÕt lËp... BiÕt bao chiÕn dÞch rùc rì cÇn ph¶i v¹ch ra. Xø B¾c Kú giµu cã... Tõ n¬i ®©y, chÝnh quèc tha hå mµ bßn rót ®Èy tay cña c¶i ®Ó ®a vÒ níc. VËy th× h·y tiÕn lªn! TiÕn lªn!".
Tríc hÕt, chóng ®Èy m¹nh khai má ®Ó v¬ vÐt c¸c kho¸ng s¶n, nhÊt lµ than ®¸ ë vïng Hång Gai - Qu¶ng Yªn, ®Ó chë vÒ Ph¸p hay b¸n ra thÞ trêng c¸c níc. Mét sè nhµ m¸y ®iÖn, níc, xi-m¨ng, dÖt, xay g¹o ®îc gÊp rót x©y dùng ®Ó lîi dông nguån nh©n c«ng rÎ m¹t cña níc ta, s¶n xuÊt t¹i chç mét sè mÆt hµng níc Ph¸p thiÕu. C¸c ngµnh thñ c«ng truyÒn thèng vµ nghÒ phô gia ®×nh trong nh©n d©n nh dÖt, nÊu ®êng, ch¨n nu«i, lµm ®å gèm... cø chÕt dÇn chÕt mßn. C«ng nghiÖp níc ta ngay tõ ®Çu ®· phô thuéc chÆt chÏ vµo c«ng nghiÖp níc Ph¸p. C¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu Ph¸p ra ®êi ngµy cµng nhiÒu, n¾m chÆt mäi kh©u tõ viÖc tung hµng Ph¸p vÒ tËn c¸c vïng chî quª ®Õn viÖc thu mua c¸c s¶n phÈm vµ mÆt hµng néi ®Þa. ThÞ trêng ViÖt Nam nhanh chãng trë thµnh thÞ trêng riªng cña t b¶n Ph¸p, c¸c c«ng ty th¬ng nghiÖp Ph¸p... n¾m chÆt mäi viÖc bu«n b¸n xuÊt nhËp khÈu ®Ó thu l·i. ViÖc cíp ®o¹t ruéng ®Êt më ®ån ®iÒn còng ®îc ®Èy m¹nh. Trong Nam ngoµi B¾c ®Òu cã nh÷ng tªn thùc d©n chiÕm hµng ngµn, hµng v¹n ha ®Êt trång lóa, chÌ, cao su... Nh©n d©n ta cßn khèn ®èn tr¨m ®êng v× n¹n su cao thuÕ nÆng. C¸c thuÕ míi chång chÊt lªn c¸c thuÕ cò cã tõ tríc khi Ph¸p tíi. Tai h¹i nhÊt lµ ba h¹ng thuÕ muèi, rîu vµ thuèc phiÖn. §ã lµ cha nãi tíi n¹n b¾t ®i phu ®¾p ®êng, ®µo s«ng, x©y cÇu, dùng dinh thù, ®ån bèt... liªn miªn suèt n¨m nµy qua n¨m kh¸c lµm cho xãm lµng x¬ x¸c, nhiÒu ngêi ra ®i mµ kh«ng cã ngµy trë l¹i. T×nh c¶nh nh©n d©n ta håi ®ã thËt lµ khæ cùc tr¨m ®êng. Nh÷ng biÕn chuyÓn míi Thùc d©n Ph¸p ®Èy m¹nh khai th¸c bãc lét ®· lµm cho x· héi ViÖt Nam b¾t ®Çu ph©n hãa râ rÖt tõ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 20. Mét líp ngêi h¨ng h¸i ®øng ra ho¹t ®éng c«ng th¬ng, kªu gäi më cöa hiÖu bu«n b¸n hoÆc xëng thî chuyªn s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng c¹nh tranh víi hµng Ph¸p. Mét sè hiÖu bu«n kh¸ lín cña ngêi ViÖt ho¹t ®éng ë c¸c thµnh phè nh Hång T©n Hng ë Hµ Néi, TriÒu D¬ng ë Vinh, Nam §ång H¬ng ë Sµi Gßn... Mét sè c«ng ty s¶n xuÊt còng ra ®êi nh c«ng ty Nam Phong, c«ng ty dÖt lôa vµ chiÕu ë Th¸i B×nh, c«ng ty Liªn Thµnh ë Phan ThiÕt s¶n xuÊt níc m¾m... §ã lµ mÇm mèng ®Çu tiªn cña tÇng líp t s¶n d©n téc. Nhng ngay tõ ®Çu hä ®· bÞ thùc d©n Ph¸p cè t×nh chÌn Ðp, ng¨n trë, nªn sè lîng ®· Ýt mµ thÕ lùc l¹i yÕu. C¸c tÇng líp tiÓu t s¶n (ngêi bu«n b¸n, chñ xëng nhá, viªn chøc c¸c së c«ng vµ t, trÝ thøc, häc sinh...) còng ngµy mét ®«ng lªn khi c¸c thµnh thÞ ph¸t triÓn, viÖc mua b¸n hµng hãa gi÷a c¸c vïng më réng, bé m¸y cai trÞ vµ nÒn gi¸o dôc thùc d©n ®îc hoµn chØnh dÇn. Nhng quan träng h¬n lµ sù tËp hîp ®éi ngò c«ng nh©n trong thêi kú nµy. Mét sè n«ng d©n ph¸ s¶n v× ruéng ®Êt bÞ thùc d©n Ph¸p vµ ®Þa chñ phong kiÕn cíp ®o¹t ph¶i bá lµng xãm ra ®i, råi xin vµo lµm trong c¸c hÇm má, ®ån ®iÒn, nhµ m¸y cña thùc d©n Ph¸p hay cña t s¶n ngêi ViÖt. Lóc ®ã cã kho¶ng 10 v¹n ngêi ho¹t ®éng c«ng nghiÖp, so víi sè d©n c¶ níc th× cßn Ýt, nhng l¹i ®îc ph©n bè t¬ng ®èi ®Òu trªn c¶ níc vµ rÊt tËp trung t¹i c¸c c¬ së kinh tÕ chñ chèt cña thùc d©n Ph¸p. Hä cßn bÞ phong kiÕn vµ t s¶n b¶n xø tiÕp tay thùc d©n ra søc bãc lét. ChÝnh v× thÕ hä sím cã tinh thÇn ®Êu tranh quyÕt liÖt, chèng bän chñ ®ßi c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sinh ho¹t vµ lµm viÖc (t¨ng l¬ng, gi¶m giê lµm, lµm l¸n tr¹i...). Trong lóc x· héi ViÖt Nam ®ang ph©n hãa kÞch liÖt nh vËy th× tõ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 20, nh÷ng t tëng d©n chñ t s¶n cña ch©u ¢u ®îc ®a vµo níc ta qua c¸c s¸ch b¸o míi cña Trung Quèc. Níc NhËt ®i theo con ®êng t b¶n ch©u ¢u mµ giµu m¹nh lªn kh«ng kÐm c¸c níc ®Õ quèc cò nh Anh, Nga, Ph¸p, §øc còng lµ tÊm g¬ng cho c¸c nhµ yªu níc níc ta håi ®ã muèn noi theo. Trong hoµn c¶nh ®ã, phong trµo ®Êu tranh cña nh©n d©n ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn. Nh÷ng ngêi yªu níc ®Çu thÕ kû 20 b¾t ®Çu thøc tØnh, nhËn thÊy con ®êng cøu níc cò kh«ng cßn thÝch hîp, nªn m¹nh d¹n ®ãn nhËn c¸c luång t tëng míi vµ h¨ng h¸i ®i t×m con ®êng cøu níc míi, võa nh»m gi¶i phãng d©n téc, võa nh»m mang l¹i nh÷ng quyÒn lîi d©n chñ cho nh©n d©n. |
Thêi sù
§êi sèng chÝnh trÞ
Kinh tÕ - X· héi
V¨n hãa - Khoa häc - Gi¸o dôc
§Çu trang